Nużeniec

Nużeńce to rodzaj roztoczy należących do pajęczaków, które wywołują u człowieka chorobę-nużycę. Zajmują one gruczoły łojowe oraz torebki włosowe. Widoczne są tylko pod mikroskopem. Żywią się łojem, przesączem osocza krwi oraz martwymi komórkami naskórka. Nużyca rozwija się zazwyczaj u osób z osłabionym układem immunologicznym. U wielu nosicieli przez bardzo długi okres czasu nie obserwuje się objawów oraz zmian skórnych, dopiero podczas obniżenia odporności zmiany się pojawiają i zaczynają nasilać.

Objawami nużycy są różne dolegliwości skórne m.in. rumień, wypryski, grudki, wągry, zaskórniki. Mogą one występować na różnych częściach ciała, ale głównie kolonizują twarz i skórę głowy. Roztocza te mogą powodować stan zapalny wokół ust, zapalenie spojówek, jęczmień oraz zapalenie gruczołu łojowego lub nawet mieszka włosowego. Chorzy zazwyczaj odczuwają silne swędzenie związane z bytowaniem i przemieszczaniem się tych pasożytów. Osoby, które cierpią z powodu nużycy często obserwują nadmierne wypadanie włosów. Daje one podobne objawy do łysienia plackowatego, czyli miejscowe zaawansowanie przerzedzenie włosów lub przerzedzenie uogólnione. Nieleczona choroba powoduje nawet zahamowanie odrostu włosa. Nużeńce mogą również niszczyć mieszki włosowe. Zajęcie przez roztocza skóry głowy może spowodować nasilony łupież oraz łojotok.

Nużeńcem można się zarazić przy każdym nawet przypadkowym bezpośrednim kontakcie ze skórą zrażonego oraz pośredni kontakt, czyli przedmioty, z którymi chory miał styczność. Szczególnie rzeczy osobiste- ubrania, pościel, ręczniki. Nie należy również pożyczać tuszu do rzęs, kredki do oczu oraz przyborów do czesania. Zarazić się tymi roztoczami jest dość łatwo, ale nie każda osoba zarażona choruje. Bardzo istotne jest dbanie o higienę osobistą oraz odporność organizmu.

Skórę ludzką kolonizują dwa gatunki nużeńca:

• Demodex folliculorum (nużeniec ludzki, długości około 0,3-0,4 mm, bytuje głównie w skupiskach m.in. rzęsach, czole, policzkach, nosie oraz w kanałach słuchowych.
• Demodex brevis (nużeniec ludzki, długości około 0,15, 0,2 mm, bytuje pojedynczo, np. na szyi bądź klatce piersiowej.

Nużeniec ludzki ma podłużny kształt ciała, w kolorze biało- żółtym, posiada cztery pary odnóży z wypustkami/ pazurkami ułatwiającymi przemieszczanie się. Nużeńce unikają światła słonecznego, dlatego też w ciągu dnia są mało aktywne, zwykle migrują po skórze w nocy w poszukiwaniach partnera.

Częstość występowania nużeńców u ludzi wzrasta wraz z wiekiem: jest niska u dzieci, a natomiast u osób powyżej 70 roku życia obecność tych pasożytów jest obserwowana u ponad 90% populacji.Wykrycie nużeńca możliwe jest tylko po wykonaniu badania mikroskopowego z materiału pobranego z miejsc zmienionych chorobowo. Najczęściej są to brwi, rzęsy i włosy. Badanie można wykonać w naszym Instytucie Trychologii i Medycyny Estetycznej w Bydgoszczy.

Jak przygotować się do badania?

1. W dniu badania nie należy nakładać makijażu- skóra musi być czysta, bez kremu, podkładu oraz tuszu do rzęs
2. Na 7 dni przed wykonaniem badania nie należy stosować leków miejscowych
3. Badanie można wykonać po upływie co najmniej 14 dni od ostawienia leków doustnych ( doksycyklina, tetracyklina, metronidazol)

Objawy zakażenia nużeńcem w okolicy oka

• wysięk ropny,
• zaczerwienienie brzegów powiek,
• utrata rzęs i brwi,
• pieczenie i swędzenie skóry wokół oczu,
• nadwrażliwość na światło,

Objawy zakażenia nużeńcem na pozostałych obszarach (twarz, szyja, klatka piersiowa)

• wysypka na skórze
• grudkowo-krostkowe wykwity skórne
• podrażnienie i tkliwość skóry
• świąd
• pieczenie
• zaostrzenie trądziku różowatego
• złuszczanie naskórka

Symptomy choroby występują zazwyczaj u ludzi z grup ryzyka. Należą do nich:

• alergicy
• ludzie starsi po 70 roku życia
• osoby z obniżoną odpornością
• pacjenci po długotrwałych kuracjach antybiotykami
• osoby ze stanami zapalnymi skóry
• posiadacze cery łojotokowej
• osoby z zaburzeniami gospodarki hormonalnej lub lipidowej

Często osoby chore rozdrapują miejsca zmienione chorobowo, co przyczynia się do nadkażeń bakteryjnych, pogorszenia stanu skóry oraz wydłużenia się czasu trwania leczenia. Na efekty czeka się nawet kilka tygodni czy kilka miesięcy. Niektóre osoby przez wiele lat bezskutecznie walczą z pasożytem z powodu nawrotów choroby, która jest bardzo często mylona z innymi schorzeniami dermatologicznymi. Dlatego przy pojawieniu się u Państwa wyżej wymienionych objawów, warto wykonać badanie na obecność nużeńca. Pozytywy wynik badania pozwoli na rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.

Leczenie nużycy

Leczenie zakażenia pasożytem nie jest proste. Poza usunięciem nużeńca z miejsc objętych zakażeniem należy również wyleczyć szkody spowodowane jego bytowaniem na skórze. Farmakoterapia polega na stosowaniu produktów zewnętrznych na skórę w miejscach zmienionych chorobowo. Kuracja może być utrudniona także przez fakt, że część osobników znajduję się w głębszych warstwach skóry. Dodatkowo pasożyty bytujące na żywicielu znajdują się w różnych fazach cyklu rozwojowego ( larw, nimf, osobników dorosłych). Dlatego terapia powinna trwać na tyle długo, aby móc usunąć wszystkie stadia rozwojowe i nie doprowadzić do odnowienia się kolonii pasożytów na skórze.

Tradycyjny model leczenia pacjentów przez lekarzy nie różni się zbytnio od leczenia innych schorzeń skórnych. Do terapii wprowadza się m.in. preparaty antyświerzbowe, tetracykliny, antybiotyki, kortykosteroidy. Włączenie do leczenia preparatów sterydowych o działaniu immunosupresyjnym jest często nieskuteczne i może nieść za sobą poważne konsekwencje. Każdy dodatkowy czynnik powodujący obniżenie odporności organizmu, potęguję skale występującego już problemu. W konsekwencji naraża się pacjenta na dodatkowe powikłania. Stosowanie preparatów sterydowych przez dłuższy czas może spowodować powstanie posterydowego zapalenia skóry, które jest poważne w przebiegu i dość żmudne w leczeniu. Błędem jest również podawanie antybiotyków (główny środek) w celu eliminacji roztocza. Nużeniec nie należy do grupy bakterii, więc jest odporny na działanie antybiotyku. Jedynie podanie środka Metronidazolu jako środka pomocniczego ma korzystny wpływ na terapię, ponieważ zwalcza dodatkowe infekcje powstałe na skutek działania nużeńca.

Najczęściej stosowane leki w zwalczaniu nużeńca:

• maść rtęciowa
• produkty z metronidazolem w stężeniu 1-2%
• maść z erytromycyną 2%
• pilokarpina w stężeniu 4%
• maść siarkowa
• krotamiton 10%
• olej kamforowy
• permetryna w kremie 5%
• roztwory azotanu srebra 0,5-1%
• produkty do stosowania zewnętrznego z zawartością olejku z drzewa herbacianego w stężeniu 20%

Podczas stosowania terapii ważnym aspektem jest również przyjmowanie produktów wzmacniających układ odpornościowy.

Czy istnieją domowe sposoby na pozbycie się nużeńca?

Podstawą domowych sposobów jest przede wszystkim dbanie o higienę. Należy często wietrzyć sypialnię. Podczas leczenia należy po każdym użyciu dezynfekować przedmioty, takie jak pędzle do makijażu, przybory do czesania włosów, do golenia twarzy oraz innych części ciała.