Przygotowanie do testu oddechowego

Charakterystyka

SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowth), czyli zespół przerostu bakteryjnego, to nadmierny rozwój bakterii w obrębie jelita cienkiego, które zazwyczaj obecne są w jelicie grubym. W przypadku SIBO dochodzi do nadmiernego rozmnażania się bakterii w jelicie cienkim, co może prowadzić do różnych objawów, takich jak wzdęcia, bóle brzucha, problemy z trawieniem, czy zaburzenia wchłaniania substancji odżywczych. Rozróżnia się również pojęcie IMO (ang. Intestinal Methanogen Overgrowth), co oznacza nadmierny wzrost metanogenów (archeonów producujących metan) w obrębie jelit, co może prowadzić do nasilenia objawów, takich jak na przykład zaparcia.

SIBO i IMO to dwie nieco różne jednostki chorobowe, które jednak często współistnieją. Mikrobiota, czyli zespół bakterii, wirusów, grzybów i archeonów, zasiedla zarówno jelito cienkie, jak i grube u ludzi. Niektóre z tych mikroorganizmów są dobrze znane, takie jak Lactobacillus czy Bifidobacterium, które są korzystne dla zdrowia człowieka, podczas gdy inne są patogenne. Ważne jest utrzymanie względnej równowagi między nimi dla zachowania zdrowia.

W przypadku SIBO i IMO problem nie polega jednak na braku równowagi między “dobrymi” a “złymi” gatunkami bakterii, lecz na całkowitej nadmiarowej ilości mikroorganizmów, która jest zbyt wysoka. Ponadto, często ten nadmiar bakterii w jelicie dotyczy szczepów korzystnych, na przykład z rodzaju Lactobacillus.

Bakterie i archeony, których ilość jest zbyt duża, intensywnie przetwarzają węglowodany z pożywienia, co prowadzi do nadmiernych procesów fermentacyjnych. W toku metabolizmu dochodzi do wydzielania się różnych gazów, takich jak wodór (H2), siarkowodór (H2S) lub metan (CH4), co skutkuje wystąpieniem wielu objawów np. zaparcia, biegunki, wzdęcia, zgaga, bóle brzucha, dyskomfort w jamie brzusznej.

Skąd się bierze SIBO/IMO?

SIBO czy IMO nie stanowią odrębnej choroby. Najczęściej są to objawy innych problemów w organizmie m.in.

1. Infekcje jelitowe, czyli tzw. „jelitówki”
2. Stosowanie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP), neutralizujących naturalnie kwaśne środowisko żołądka, które chroni przed rozwojem bakterii.
3. Choroby autoimmunologiczne, czyli takie, w których organizm wydziela przeciwciała przeciwko własnym tkankom.
4. Zaburzenia pracy tarczycy, np. choroba Hashimoto.
5. Infekcja Helicobacter pylori.
6. Nieprawidłowości anatomiczne w obrębie jelit, np. przepukliny, niedomaganie zastawki krętniczo-kątniczej.
7. Operacje na jamie brzusznej, np. cięcie cesarskie u kobiet.
8. Przewlekły stres.

Co to jest test oddechowy?

To nieinwazyjne badanie diagnostyczne opierające się na pomiarze stężenia gazów produkowanych w jelitach. Gazy wytworzone w organizmie przedostają się do krwioobiegu i płuc, skąd są eliminowane podczas wydychania. Wśród tych gazów, takich jak dwutlenek węgla, wodór, metan, azot, tlen, siarkowodór i inne, to wodór i metan są produkowane głównie przez bakterie i archeony poprzez proces fermentacji mikrobiologicznej w jelitach. Dlatego też pomiar stężenia tych gazów podczas wydychania stanowi podstawę przeprowadzenia testów oddechowych w celu diagnozowania konkretnych schorzeń gastroenterologicznych (SIBO/IMO).

Fermentacja mikrobiologiczna w jelitach ma miejsce dzięki działaniu bakterii, które wykorzystują węglowodany jako swoje substraty. W celu rozpoznania nieprawidłowości w mikrobiomie, wykorzystuje się test oddechowy, który poprzedzony jest spożyciem określonej dawki węglowodanów w postaci przygotowanego roztworu, na przykład glukozy, laktulozy. Testy oddechowe umożliwiają ocenę, czy procesy trawienia oraz wchłaniania węglowodanów w jelitach przebiegają zgodnie z prawidłowymi parametrami.

Test oddechowy trwa około 180 minut, a pomiary są przeprowadzane co 15-20 minut. Do przeprowadzenia testu używa się jednorazowego zestawu, który obejmuje woreczek z ustnikiem i strzykawkę służącą do pobierania wydychanego powietrza. W ramach diagnostyki SIBO/IMO wykorzystuje się roztwory, takie jak laktuloza lub glukoza. Pierwsza próbka jest pobierana na czczo, a kolejne po spożyciu roztworu węglowodanowego. W trakcie testu pobrane próbki są analizowane za pomocą specjalnych urządzeń do pomiaru stężeń gazów w wydychanym powietrzu, w tym wodoru, metanu oraz dwutlenku węgla.

Kryteria diagnostyczne testu oddechowego w kierunku SIBO obejmują stwierdzenie wzrostu stężenia wodoru o 20 ppm w porównaniu do wartości wyjściowej w przedziale czasowym od 90 do 120 minut. W przypadku testu oddechowego w kierunku IMO, wynik pozytywny uznaje się za wzrost stężenia metanu o 10 ppm w dowolnym punkcie trwania badania.

Jak wygląda przygotowanie do testu wodorowo-metanowego?

Zgodnie z zaleceniami, istnieje konieczność odpowiedniego przygotowania do przeprowadzenia testu oddechowego w kierunku SIBO/IMO. Pierwsze kroki w tym procesie powinny zostać podjęte już 4 tygodnie przed planowanym badaniem. W tym okresie zaleca się, aby pod nadzorem lekarza przerwać leczenie antybiotykami oraz zaprzestać stosowania prokinetyków, a także odłożyć na później wszelkie badania jelit, takie jak kolonoskopia czy ileoskopia. Na dwa tygodnie przed badaniem zaleca się przerwę w przyjmowaniu probiotyków, środków przeczyszczających oraz lewatyw. Ponadto, jeśli w tym czasie wystąpiła biegunka infekcyjna, zaleca się przesunięcie terminu badania. Tydzień przed planowanym testem, zaleca się unikanie suplementów diety zawierających m.in. błonnik pokarmowy. Dodatkowo, sugeruje się przerwę w stosowaniu środków przeciwgrzybiczych oraz ziół o działaniu bakteriobójczym. W niektórych przypadkach, pod nadzorem lekarza, może być wskazane przerwanie stosowania określonych leków i suplementów.

W dniu poprzedzającym badanie zaleca się unikanie spożycia produktów, które mogą ulegać fermentacji w jelitach, takich jak węglowodany złożone. Osoby, które mają problemy z zaparciami zaleca się przestrzeganie tych zaleceń już 48 godzin przed testem. Na 12 godzin przed planowanym badaniem należy powstrzymać się od spożywania jakichkolwiek pokarmów. Ponadto, przed przystąpieniem do badania, zaleca się zachowanie co najmniej godzinnego odstępu od intensywnego wysiłku fizycznego oraz snu.

W dniu przygotowywania się do badania należy wybierać produkty niskoprzetworzone np. 

• filet z kurczaka, indyka
• delikatny bulion na kurczaku/indyku (bez warzyw)
• ryby i owoce morza
• jaja
• oliwa z oliwek
• sól, pieprz
• ryż biały (w niewielkich ilościach)
• sposób przygotowywania posiłków: gotowanie na wodzie/parze, duszenie

Produkty przeciwwskazane w diecie przed testem oddechowym na 24h u zdrowych osób przed badaniem i 48h u osób z zaparciami

• produkty zbożowe (pieczywo, kasze, makarony, płatki zbożowe, otręby, wyroby mączne np. pierogi, kluski, naleśniki, ryż brązowy, basmati
• warzywa i owoce (wszystkie)
• mleko i przetwory mleczne
• orzechy
• nasiona roślin strączkowych
• sposób przygotowywania posiłków: smażenie, grillowanie, wędzenie, peklowanie

12h przed badaniem

Przez 12h przed testem obowiązuje całkowity post.

• nic nie jedz, nie pij
• nie myj zębów, nie maluj ust, nie używaj kleju do protez
• nie żuj gumy
• nie pal papierosów
• nie uprawiaj intensywnych ćwiczeń fizycznych

W przypadku uzyskania pozytywnego wyniku, zaleca się podjęcie adekwatnego leczenia pod nadzorem specjalisty. Terapia SIBO i IMO powinna obejmować odpowiednio dobraną antybiotykoterapię oraz identyfikację przyczyny zaburzeń, wraz z leczeniem choroby podstawowej odpowiedzialnej za nadmierne rozmnażanie bakterii. Istotnym elementem leczenia jest także odpowiednio skonstruowana dieta i ewentualna suplementacja, która jest dobierana indywidualnie w SiboKlinice w Bydgoszczy.

Podstawą dla identyfikacji zaburzeń mikrobiomu jelit jest przeprowadzenie odpowiedniej diagnostyki w kierunku SIBO/IMO, która obejmuje wykonanie testów oddechowych. Prawidłowe przygotowanie do badania jest kluczowe dla skutecznego przeprowadzenia testu i uzyskania wiarygodnych wyników.